بررسی فرهنگ شب نشینی در مارندران در ترانه باران

به گزارش روابط عمومی رادیو فرهنگ , مستند پژوهشی ترانه باران كه هر روز ساعت 12:30 به مردم شناسی، فرهنگ مردم ، آداب و رسوم و آواها و نواهای استانی می پردازد گزارش مستندی از شب نشینی های استان مازندران برای شنوندگان پخش می كند.
شب نشینی یا شونیشت از جمله سنت های دیرینه ی مردم مازندران است كه جایگاه خاصی نزد مردم این سرزمین داشته و همچنان دارد. هر چند شاید همانند سال های نه چندان دور نباشد و تغییرات زیادی در آن ایجاد شده است از افراد شركت كننده در شونیشت گرفته تا انواع صحبت ها و مباحث های مطرح شده و از انواع خوراكی ها به عنوان شب چره گرفته تا اجرای موسیقی در آن.یكی از سنت‌های خیلی خوب كه در سطح مازندران رواج داشت، سنت «شونیشت» یا «شونیشتن» بود. اهداف سنت «شونیشت» فقط دید و بازدید و پر كردن تنهایی نبود ـ بلكه خود، بستری بود برای به جریان در آوردن فرهنگ و هنر و اعتقادات است
در «شونیشت» همه‌ی اهالی دِه بعد از صرف شام به طور انفرادی یا جمعی، به نوبت، به خانه‌ی همدیگر می‌رفتند. معمولاً این شب نشینی‌ها همه شب برپا بود، مخصوصاً در فصل زمستان این فرهنگ رونق بیشتری اشته و دارد.
صاحب‌خانه با شیرینی‌های خوشمزه‌ی محلی مثلا" « ماكِلمه »و « پشت زیك » و چای از مهمان‌ها پذیرایی می‌كرد. در این شب نشینی‌ها پس از احوال پرسی و مختصری گفت و شنود، هر كسی هر چیزی را كه در چنته داشت ارائه می‌داد. یكی داستان تعریف می‌كرد. و دیگری شاهنامه و امیرارسلان و كتاب‌های دیگر را می‌خواند.


اگر «خِش خون» یا «شعر خون» در جمع شان بود امیری، طالبا، نجما و رعنا را روایت می‌كرد و اگر در بین شان لـله چی بود، برایشان لـله وا می‌نواخت. معمولاً لـله چی، شعر خون و خش خون در بیش‌تر شب نشینی‌ها شركت داشتند و هنرشان را ارائه می‌كردند. وقتی هم حضور نداشتند از آن‌ها دعوت به عمل می‌آمد؛ مخصوصاً در مجلسی كه جمع‌شان از بزرگان محل تشكیل می‌شد.
علاوه بر این، اگر كسی ناخوش احوال بود، از لـله چی، خش خون و شعر خون دعوت می‌كردند تا با نواختن لـله و خوانش قطعات مناسب، غم را از او دور كنند. ناگفته نماند در خیلی از این شب نشینی‌ها، مهمان‌ها در پاك كردن پنبه و كارهای نظیر آن به صاحبخانه كمك می‌كردند. بنابراین سنت شونیشتن و نظایرآن خود بستری بود برای تبادل افكار، هنر و مجموعه‌ی دانستنی‌ها و نكته‌ها و به جریان در آوردن كل فرهنگ و هنر.
در تكرار برپایی این سنت‌ها، موسیقی هم بازتاب می‌یافت و شیفتگان خود را پیدا می‌كرد. در این مجالس، علاقمندان و شیفتگان به تدریج متوجه ساختمان ساز می‌شدند و با ویژگی‌های آن آشنایی پیدا می‌كردند، در خلوت خود این بازیافته‌ها را تكرار و تمرین می‌نمودند ـ تا در شب نشینی‌های بعدی، شنیده‌ها تصحیح شود و مطالب فراموش شده یادآوری گردد. بدین گونه یادگیری و انتقال موسیقی از سینه‌ای به سینه‌ی دیگر تحقق می‌یافت.
ترانه باران به سردبیری و تهیه كنندگی؛ حسین مشفق قاسم آباد و نویسندگی اعظم جمالی گشتی از رادیو فرهنگ روی موج اف ام ریف 106 مگاهرتز و موج ای ام ردیف 585 پخش می شود. .